ADEMİ

AKTİL AŞIKLARI

Köyün Adı: Köyün asıl adı Aktil olmakla birlikte Cumhuriyet dönemine geçişte Yalıntaş olarak değiştirilmiştir.

KİM KURDU:  Köy; Sevdilli köyü merkezli Alhas (alxas) aşireti mensupları tarafından kurulmuş bir köydür. Köy yaklaşık 1800 yıllarında kurulduğu söyleniyor.

Söylenenlere bakılırsa, köyün kurucusunun Sevdilli köyünden ayrılan Kıcanlar (Qıcan) kabilesinden Kıco Mılle’nin olduğu söyleniyor.

AŞİRETLER: Köyün gelişme sürecinde Alhas (alxas) aşiretinin diğer kabileleri ile birlikte köyde:

1.      Kıcanlar (Qıcan),

2.      Kamberliler (Qemberan),

3.      Çevxiyanlılar (Çêwxwîyan),

4.      Lordinliler (Lordînan),

5.      Husanlılar,

6.      Sılanlar,

7.      Kandanlar,

8.      Turuçlular,

9.      Sinemilli aşiretinden aileler,

10.    Setirekliler,

11.    Örenliyanlılar,

12.    Hasanbekliler (Hesenbêgıyan) gibi kabileler de yaşamaya başlamışlardır.

Hoşgörü Kültürü:  Köy ırksal bakımdan Kürt’tür ve kırmanc lehçesiyle konuşur. Dinsel açıdan alevidir. Dinsel ritüeller konusunda bölge insanına özgü uygulamalar da görülmektedir.(zöret, ziyaret-i kande) Bu kimliksel özelliklerin yanında köyde belli dönemlerde Ermeni (Hristiyan), Türk (Sünni) ailelerde yaşamışlardır. Köyün sahip olduğu bu hoşgörü kültürü ve bulunduğu konum 1900 – 1960 yılları arasında ekonomik, demografik, kültürel bir merkez olmasını sağlamıştır. Hatta bu dönemde köyde bulunan hane sayısının 200 olduğu nüfusunun ise 1000 olduğu bilinmektedir. Aktil (Yalıntaş) köyünün dönemin merkezlerinden biri haline gelmesini sağlayan diğer bir etken de verimli topraklara, mezralara sahip olmasıdır.

Başlıca Mezralar:

•       Serçekuyusu,

•       Kocapınar ve

•       Bebe mezralarının yanında,  Terzi ve Yazı Yayla alanları vardır.

Coğrafya Konumu: Kahramanmaraş iline 193 km, Elbistan ilçesine 33 km uzaklıktadır.

Köyün İklimi: Akdeniz iklimi etki alanı içerisindedir. Köyün ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Yerleşim yerinin köy tüzel kişiliği alması ile birlikte köyün tüzel kişiliğini temsil etmesi için köy muhtarlık seçimleri de yapılmaktadır.

Köyün altyapısı:  Köyde, ilköğretim okulu vardır ancak kullanılamamasının yanı sıra taşımalı eğitimden yararlanılmaktadır. Köyün içme suyu şebekesi ve kanalizasyon şebekesi yoktur. Ptt şubesi ve Ptt acentesi yoktur. Sağlık ocağı ve sağlık evi yoktur. Köye ayrıca ulaşımı sağlayan yol asfalt olup köyde elektrik ve sabit telefon vardır.

------------------------------

AKTİL AŞIKLARI

(Maraş İli, Elbistan İlçesinin Aktil (Yalıntaş) köyünün ozanları)

1.Ademî,

2.Öztoprak  (Halil Öztoprak),

3.Hatayi (şıx),

4.Şükrü,

5.Özlemî (Haydar Öztoprak)

6.Perişan Derviş (Maraşlı Derviş Mermertaş)

ADEMΠ

DOĞUM YERİ / YILI: Maraş İli, Elbistan İlçesinin  Aktil köyünde 1340 (M. 1924)tarihinde  doğdu.

SOYU: Alhaslı Şükrü Hasanko’nun oğludur

MAHLASI: Ademî ve Ali Adem’dir. 

ŞIKLIK AKIMI: İçtoroslar Alevliği’nin « Şıxlık » akımı içinde yer alan Ademî, babasının yolunu izleyerek Elbistan ve Kürecik köylerinden çok sayıda dost edindi.

ÖLÜMÜ: 2000 yılında öldü.

DEFTER: Şiirlerini bir defterde topladı.

 İnasanı sevmek bize âdet

İnsanı sevmek bizde âdet

Biz insanı pek severiz

Hem sevap hem de ibadet

Biz insanı pek severiz

İnsan öldüren canidir

Fiilleri şeytanidir

Hem de Hakkın düşmanıdır

Biz insanı pek severiz

İnsan öldürenin kalbi taştan

Onlar Sivas’tan Maraş’tan

İnsanlıktan silin baştan

Biz insanı pek severiz

İnsanlar nur-u Huda’dır

Sevmeyen Hak’tan cüdadır

Buysa bir başka sevdadır

Ademî insan severiz

-----------

KAYNAK: Mehmet Bayrak’ın  “İçtoroslar’da Alevi-Kürt Aşiretler”,  kitabından yararlanılmıştır

HATAYİ (şıx)- AKTİL

AKTİL AŞIKLARI

KÖYÜN ADI: Köyün asıl adı Aktil olmakla birlikte Cumhuriyet dönemine geçişte Yalıntaş olarak değiştirilmiştir.

KİM KURDU:  Köy; Sevdilli köyü merkezli Alhas (alxas) aşireti mensupları tarafından kurulmuş bir köydür. Köy yaklaşık 1800 yıllarında kurulduğu söyleniyor.

Söylenenlere bakılırsa, köyün kurucusunun Sevdilli köyünden ayrılan Kıcanlar (Qıcan) kabilesinden Kıco Mılle’nin olduğu söyleniyor.

AŞİRETLER: Köyün gelişme sürecinde Alhas (alxas) aşiretinin diğer kabileleri ile birlikte köyde:

1.      Kıcanlar (Qıcan),

2.      Kamberliler (Qemberan),

3.      Çevxiyanlılar (Çêwxwîyan),

4.      Lordinliler (Lordînan),

5.      Husanlılar,

6.      Sılanlar,

7.      Kandanlar,

8.      Turuçlular,

9.      Sinemilli aşiretinden aileler,

10.    Setirekliler,

11.    Örenliyanlılar,

12.    Hasanbekliler (Hesenbêgıyan) gibi kabileler de yaşamaya başlamışlardır.

HOŞGÖRÜ KÜLTÜRÜ:  Köy ırksal bakımdan Kürt’tür ve kırmanc lehçesiyle konuşur. Dinsel açıdan alevidir. Dinsel ritüeller konusunda bölge insanına özgü uygulamalar da görülmektedir.(zöret, ziyaret-i kande) Bu kimliksel özelliklerin yanında köyde belli dönemlerde Ermeni (Hristiyan), Türk (Sünni) ailelerde yaşamışlardır. Köyün sahip olduğu bu hoşgörü kültürü ve bulunduğu konum 1900 – 1960 yılları arasında ekonomik, demografik, kültürel bir merkez olmasını sağlamıştır. Hatta bu dönemde köyde bulunan hane sayısının 200 olduğu nüfusunun ise 1000 olduğu bilinmektedir. Aktil (Yalıntaş) köyünün dönemin merkezlerinden biri haline gelmesini sağlayan diğer bir etken de verimli topraklara, mezralara sahip olmasıdır.

Başlıca Mezralar:

•       Serçekuyusu,

•       Kocapınar ve

•       Bebe mezralarının yanında,  Terzi ve Yazı Yayla alanları vardır.

COĞRAFYA KONUMU: Kahramanmaraş iline 193 km, Elbistan ilçesine 33 km uzaklıktadır.

KÖYÜN İKLİMİ: Akdeniz iklimi etki alanı içerisindedir. Köyün ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Yerleşim yerinin köy tüzel kişiliği alması ile birlikte köyün tüzel kişiliğini temsil etmesi için köy muhtarlık seçimleri de yapılmaktadır.

KÖYÜN ALTYAPISI:  Köyde, ilköğretim okulu vardır ancak kullanılamamasının yanı sıra taşımalı eğitimden yararlanılmaktadır. Köyün içme suyu şebekesi ve kanalizasyon şebekesi yoktur. Ptt şubesi ve Ptt acentesi yoktur. Sağlık ocağı ve sağlık evi yoktur. Köye ayrıca ulaşımı sağlayan yol asfalt olup köyde elektrik ve sabit telefon vardır.

-------------

AKTİL AŞIKLARI

(Maraş İli, Elbistan İlçesinin Aktil (Yalıntaş) köyünün ozanları)

1.Ademî,

2.Öztoprak  (Halil Öztoprak),

3.Hatayi (şıx),

4.Şükrü,

5.Özlemî (Haydar Öztoprak)

6.Perişan Derviş (Maraşlı Derviş Mermertaş)

-------------

 HATAYİ (şıx)  

ASIL ADI: Asıl adı Şıx Hatayi İnsan’dır.

DOĞUM YERİ / YILI: Hatayi, 1880 yılında Elbistan’ın Aktil (Yalıntaş) köyünde doğdu.

SOYU: Alhas aşireinin Hasanbeyli kolundan Yusuf oğlu İbrahim’in sekizinci ve en küçük çocuğudur.

ÖĞRENİMİ:  Eğitimini, Aleviliğin şıxlık ekolüne mensup, tasavvufçu yakın aile büyüklerinden ve aile dostlarından aldı. Anadili Kürtçe’nin yanında sonradan Türkçe, Arapça ve Frasça öğrendi. Latin harflerinin kabulünden sonra, bu alfabe doğrultusunda kendi çabasıyla yeniden okuma-yazma öğrendi. Dolayısıyla, birçok kuşakdaşı gibi hem Arap alfabesiyle, hem de yeni Latin alfabesiyle okuyup yazıyordu.

ŞIKLIK AKIMI: Sarız Kırkısraklı Şıx Köse Mamo’nun etkisinde kalmış ve bu felsefeye inanan birçok dost edinmişti. Bu inanca gönül veren ve kendilerini Şıx Mamo yoldaşı olarak adlandıran grup, birbiriyle sürekli istişare ederk Kayseri, Malatya ve Maraş bölgesinde büyük bir inanan kitle oluşturmuşlardı. Bu akım, kendini, “şekilci ve tutucu” olarak nitelendirdiği “dedegân” gruptan üstün görüyordu. Esasen, Kürtler arasında yaygın Ahlehaq inancında da, “şıxlık” makamı “pirlik” makamının üstünde, “mürşidlik” makamı konumundaydı.

Bu grup, yılın belli aylarında sıklıkla biraraya gelerek, görüş alışverişinde bulunur; sazlı-sözlü muhabbetlere katılırdı. Bu ortamlarda yazılan, okunan ve müzikle icra edilen şiir ve deyişlerin bir bölümü bugün ülkede çeşitli sanatçılar tarafından okunagelmektedir.

EVLENDİ: 1910 Yılında Aşiretnin önde gelenlerinden, şıxlık ekolüne mensup Kıco Ağa’nın kızıyla evlendi.

GÖÇ: Hatayi, ekonomik nedenlerle 1955 yılında İskenderun’a yerleşti.

ÖLÜMÜ: 1955 Yılında yerleştiği İskenderun’da 104 yaşında, 1992 Yılında vefat etti.

**

Güzel Olmayınca

Güzel ne gezersin seyran yerinde

Âlemde her şeyin var olmayınca

Olura olmaza sırrını verme

Bir ahdine bütün yâr olmayınca

Yürü sofum yürü yolundan kalma

Yorulup beyhude boş yere gezme

El gıybetine kuyular kazma

Yanında mürşidin var olmayınca

Kalktı havalandı gönlümün kuşu

Kov-kaybet eylemek kötünün işi

Üstadın tanır mı bundan her kişi

Önünde mürşidi er olmayınca

Varıp bir kötüye sen olma nöker

Değer de çarkına dolunu döker

Ne Allah’tan korkar, ne hicap eder

Bir insanda namus ar olmayınca

Şıh Hatâyî ‘m ettim bu sırrı beyan

Kâmil midir cahil sözüne uyan

Bir baştan ağlamak ömüre ziyan ong>

İki baştan sadık yâr olmayınca

KAYNAK: Mehmet Bayrak’ın  “İçtoroslar’da Alevi-Kürt Aşiretler”,  kitabından yararlanılmıştır.

-----------------------------

YASİN MORTAŞ

KİMDİR: Ozan / Yazar ve Amatör fotoğrafçı.

DOĞUMU: 1967 Yılında Maraş İli, Afşin  İlçesinde doğdu.

ÖĞRENİMİ: Afşin Lisesi’nden mezun oldu. Sağlık Meslek Lisesi tamamlama programını, Sağlık Yüksek Okulunu, ve İşletme Fakültesini bitirdi.

EDEBİ HAYATI

Şiirleri, Dolunay, Dergâh, Yedi İklim, Kırağı, Lika, İnsan Saati, Yalnız Ardıç, Güneysu, Şardağı, Derkenar, Dergibi, Mor Taka, Ada, Mavi Çınar, Gülbang, Bir Edebiyat Yaprağı gibi çeşitli dergilerde yayımlandı. Birçok antolojide yer aldı.

ÖDÜLLERİ

1.   Afşin kaymakamlığının düzenlemiş olduğu "Manzum Ashab-ı Kehf" ulusal şiir yarışmasında, "Mağara Yarenleri" adlı şiiri 3.lük ödülüne layık görüldü.

2. Şair-Yazar ve Amatör fotoğrafçı Yasin Mortaş “Sır Barajı” civarında çektiği ‘Peygamber Devesi’ fotoğrafıyla katıldığı National Geographic Uluslararası Fotoğraf Yarışması’da Doğa kategorisinde Türkiye üçüncüsü oldu.

Derkenar, Dergibi, Mor Taka, Ada, Mavi Çınar, Gülbang, Bir Edebiyat Yaprağı gibi çeşitli dergilerde

yayımlandı. Birçok antolojide yer aldı.

ÖDÜLLERİ

1.   Afşin kaymakamlığının düzenlemiş olduğu "Manzum Ashab-ı Kehf" ulusal şiir yarışmasında, "Mağara Yarenleri" adlı şiiri 3.lük ödülüne layık görüldü.

2. Sağlık Bakanlığı'nın düzenlediği ''Sevgi En İyi İlaçtır'' temalı yarışmada ''Paslı Bisiklet'' adlı öyküsüyle birinciliği elde etti.

 Kahramanmaraşlı şair Yasin Mortaş öykü yarışmasında birinci oldu

3. Şair-Yazar ve Amatör fotoğrafçı Yasin Mortaş “Sır Barajı” civarında çektiği ‘Peygamber Devesi’ fotoğrafıyla katıldığı National Geographic Uluslararası Fotoğraf Yarışması’da Doğa kategorisinde Türkiye üçüncüsü oldu.

          

ESERİ

Şiirlerini, Güvercin Vadisi Şiirleri adlı bir şiir kitabı topladı.

----------

Vaktin

Elif Yüzü

asri bir

esinti kesti yolumu

bakırdan bir gök kapadı

tarifsiz yanımı

rüzgarı beni yaktı

damarda ki suskun göl

baskın geldi uykuya

fesleğen akşam

serildi suya

demlendi rüya

göynük orman yine

şiire yakıldı bir süre

kalemin çocukları

düştü yâr'e

nefesleri yandı

harmanımdan çağrı var

vuslâtın yalnız kalan

çırpıntısına dönük

maverâ'da

olağan bir hâl var

ışığı bize sönük

sen hep çoğal

elif yüzü vaktin

eksilirim ben

yaz'93

Yasin Mortaş

----- 

Dilâra'nın

Husumeti

dilâra

bütün aşkları

yanına çağırır

yaslanırdı dağlarına

dilâra

gel bir can bağışla

husumetinle

getir hislerini

kalbini götürme

dilâra

susadığım çöllerinde

sağılırsın güneş gibi

çatlamışlığıma

bir damla su

üç güneş bırakırsın

kurumuş dudağıma

cehennem ah dilâra/cehennem

sus dilâra

incitme ses tellerini

sus

ıssız ormanlar çağırayım

yanına

bir aşk masalı bahşet

yalnız kalmış dağlarıma

ben,hümâ kuşuyla konar-göçer ağlarım

ah dilâra

sessizliğin çok fırtına çaldı

ormanlarımdan

gönlümün

açılmamış sözü

durgun yüzüydü

dilâra

renk taşırdı aşklara

yaz'94

Yasin Mortaş

-----

Eylül

eylül

ki kelimelerin

hazan mevsimi

bütün lügatlerden düşmüş

sarı kağıtlara

üşümüş bir kitap gibi

aşkı gönenmiş

yaprakları çıkarılmış

yalnızlığa dair

eylül

bütün baharları

şimdiden dökmüş

üzerinden

(güz'96)

Yasin Mortaş

--------
 

http://i.hizliresim.com/KqdaQx.jpg

         Şair-Yazar ve Amatör fotoğrafçı

Yasin Mortaş'ın  ödül alan

      "Peygamber Devesi" fotoğrafı.

---------

Ozan; Mehmet Mortaş'ın kardeşidir.

---------------------------------------------------------

MEHMET RIFAT BAYAZIT

MESLEĞİ: Petrol Yüksek Mühendisi.

KİMDİR: Sınav neticesi Devlet tarafından Amerika’ya  gönderildi. 1950 Yılında, girdiği Golorade Schod Mines Üniversitesinde mühendislik okudu. Pennsy Stade Üniversitesinde yaptığı ihtisas neticesinde Türkiye’ye Yüksek Petrol Mühendisi olarak döndü.

------------------------------------------------------

DOĞUMU: 1925 Yılında Maraş İlinin, Andırın İlçesinde doğdu.

KÖKENİ: Bayazıtoğullarının İskender Bey soyundandır. 93 Harbinde şehit olan Büyük Hacı Beyin torunu, Hacı Mustafa Beyin oğludur.

ÖĞRENİMİ

İLK - ORTAOKUL: Maraş’ta,

LİSE:  Maraş’ta okudu.

ÜNİVERSİTE: Amerika Üniversitelerinden Golorade Schod Mines Üniversitesinde mühendislik okudu.

KİŞİLİĞİ: Özel yaşamında sakin biri olarak bilinen, boş vakitlerini  okumakla geçirien, siyasetten uzak durmayı ilke edinen, amirlik görevlerinde tarafsız  biridir.

GÖREVİ VE YAPTIKLARI 

1.    Yabancı dili olduğundan Yurtdışında çeşitli görevlerde bulundu.

2.    Batman Petrolleri Bölge Müdürlüğü,

3.    Türkiye Petrolleri Genel Müdür Yardımcılığı,

4.    Petrokimya Genel Müdürlüğü,

5.    Türkiye – Irak Boru Hattı Projesi,

6.    Emekli olduktan sonra da Tekfen Genel Müdürlüğü görevinde bulundu.

MEDENİ YAŞAMI: Günsel Hanımla evlendi.  Tayfun ve  Tarık adlarında iki oğlu oldu.

HACI MUSTAFA EFENDİ

Bilgin – Düşünür.

ASIL ADI: Hacı Mustafa Cüceağaçoğlu

DOĞUMU: 1861’de Elsitanda dünyaya geldi.

SOYU: Annesi Reyhanlı aşiretinden Eşe hanım, babası Cüceağaçoğlu Süleyman efendidir.

ÖĞRENİMİ: Çok küçük yaşlarda hıfzını tamamladı. O zamanki yöre âlimlerinden aklî ve naklî ilimleri tahsil etti. Seyr-i sülukûnu tamamlamak için yörede bir zata intisab etti ama kıa süre sonra  mürşidinin vefat etti.

DERLER Kİ: Annesi Eşe hatun, kendisine hamileyken, gözü ile görür gibi arkasında olan olayları da görürmüş, doğumdan sonra bu hali kaybolmuş.

YAPTIKLARI:  Elbistan’a görevlendirilen Kilisli Baytazzade Sermest Abdullah Efendi’nin halifelerinden Karpuzoğlu Ahmed Efendiye intisab etti. Genç yaşta mürşidi ile birlikte hacca gitti.

ÖLÜMÜ: 10 Eylül 1949 tarinde vefat etti.

TÜRBESİ: Türbesi, Daşoluk bağlarındadır

Vefatında, Yörenin

Halk Ozanlarından

Ahmet Çıtak’ın  Yazdığı Şiir

Bin dokuz yüz kırk dokuz Eylül’ün onu

Büründü kabeden aldığı donu

Daşoluk böründe perşembe günü

Meclis-î alaya kondu efendim

Şule verir çarkı alem çırası

Uğradı mateme söndü efendim

Yürekteki derdin yoktur çaresi

Hasretim bağrımı deldi efendim

Sonu yok bu fani dünyada akip

Bunca müridanı ateşe yakıp

Alem-i İslamı öksüz bırakıp

Bir kuru toprağa kondu efendim

-----------------

DURDU KISAKOL

DOĞUMU: 1920 Yılında Afşin’de doğdu.

ÖĞRENİMİ: İlkokulu Afşinbey ilkokulunda okudu.

MAHLASI: KUL MECRUH mahlasını kullanmıştır.

GÖREVİ VE YAPTIKLARI

     Afşin Belediyesinde kâtip olarak çalıştı.

      Tarım Kredi Kooperatifinde müdür olarak görev yaptı.

·        Şairliğe kolundaki siyatik (romatizma) yüzünden Maraş hastanesi dönüşünde başladı.

ÖLÜMÜ: 1983 Yılında Afşin’de vefat etti. 

------

ŞİİRİ

------

SILAYA MEKTUP

Seher yeli bizim ele gidersen

Tarihi kahveden sor seher yeli

Turgutlu Salihli Kula’dan öte

Uşağa varınca dur seher yeli

Uşak Dumlupınar Afyon kalesi

Serin olur Sultandağın yaylası

Akşehir de Nasrettin’in sılası

Ona da selamın ver seher yeli

Konya ovasından havalı uçma

Ulu Mevlana’yı görmeden geçme

Kese yoldan yürü şüpheye düşme

Yemyeşil görünür Bor seher yeli

Bağ bahçe incinir usul usul es

Niğde’yi geçerken süratini kes

Çevirmek isterse koca Erciyes

Başında dumanı kar seher yeli

Yüksekten seyreyle Ali dağına

Iğralama yazık Gesi bağına

Zamanla dağ olan Avşar Beyine

Sonsuz selamlarım var seher yeli

Selamet geç Avşarların elinden

Sor bakalım güzellerin halinden

Hökeççe Tufanlı Dedebeli’nden

Enginden görünür Şar seher yeli

Karşıda Binboğa sana bakıyor

Akçallı’nın pınarları akıyor

Lale sümbül mor menekşe kokuyor

Onlardan bir demet seher yeli

Gelaman belinden eyle tamaşa

Sevinler görünür ol baştanbaşa

Yolun uğrar ise köklü enişe

Güllü’nün hatırın sor seher yeli

Tekneli yaylası seni bekliyor

Çayırında koyun kuzu otluyor

Eshab-ı Kehf yedileri saklıyor

Toprağına yüzün sür seher yeli

Ne güzeldir ziyaretin yapısı

Emirli’ye bakar büyük kapısı

Çoban pınarından kurban tepesi

Bizim ele doğru gir seher yeli

Menzil yakın devam eyle yoluna

Zarar verme bağın bahçenin dalına

Seher yeli geldin Afşin eline

Dedebaba derler pir seher yeli

Kul Mecruh’um düştü gurbet eline

Canım feda olsun sıla yoluna

Kurban olam seher yeli diline

Eşimi dostumu gör seher yeli

---------------------------------------------

Mecruh: 1. Yaralı. 2. Dertli üzüntülü. 3. Yaralanmış olan kimse, incinmiş olan kimse. 4. Kalbi yaralı. 5. Sevda yarası almış.  

---------

AÇIKLAMA

Kaynaklarda yazılı olmasa da Ozanımızın şiirlerinde MECRUH mahlasını kullandığını tahmin edebiliyoruz.
---------------------------------------------