KİMDİR:
Osmanlı Devleti’nin son döneminin ilim, fikir ve edebiyat dünyasında ağırlığını
hissettirmiş Maraşlı bir aydındır.
DOĞUMU:
Mustafa Kâmil, 1857'de Maraş'ta doğmuştur.
ÖĞRENİMİ:
Öğreniminin ilk kısmını Maraş ve Kilis'te yapmıştır. Medrese tahsili için
geldiği Manisa'da tanınmış müderrislerden ders görmüştür. İcazeti İzmir'de
almıştır.
GÖREVİ VE
YAPTIKLARI
1. İzmir’de muhtelif medreselerde
müderrislik ve Sanayi Mektebinde muallimlik yapmıştır.
2. Arapça ve din dersi öğretmenliği
yapmıştır.
3. Edebi anlamda şiir ve hikâye tarzına
ağırlık vermiştir.
4. Özellikle dil konusunda ciddi yazılar
yazmış, Yeni Dil hareketinin önemli temsilcileriyle dille alakalı fikirlerini
paylaşmıştır.
EDEBİ
YAŞAMI: Yazdığı eserlerle, gazete ve dergilerdeki yayın faaliyetleriyle İzmir
havalisinin bilinen, takdir edilen bir kişiliğidir. O, çok sayıda şiirini, hikâyesini, çeşitli
konulardaki nesirlerini İzmir gazete ve dergilerinde yayınlamıştır. Kâmil
Efendi, ilk eserlerini medrese öğrencisi iken Manisa da, diğer eserlerini
İzmir'de kaleme almıştır.
İstanbul
gazete ve dergilerinde de birkaç şiir ve yazısı çıkmıştır. Yaşadığı dönemde
İzmir'in seçkin simalarından biridir.
Bu
bildirimizde Maraşlı Mustafa Kamil’in dille ilgili yazılarından yola çıkarak,
dilde sadeleşme hakkındaki görüşlerine yer verilecek, böylece dil anlayışı
ortaya konulacaktır. Bununla beraber yazarın on hikâyesi yabancı sözcük
kullanımı açısından incelenecektir. Bu noktadan hareketle yazarın yabancı söz
varlığı ile dil görüşleri arasındaki münasebete bakılarak bir sonuca
varılacaktır. Ayrıca bir yazarın söz varlığı, yaşadığı dönemle alakalı devrin
sosyal, kültürel ve siyasi hayatına da ışık tutacağından, dönemle ilgili bazı
ipuçlarına da yer verilecektir.
ESERLERİ
Eserlerinden
sekizi matbudur, dördü basılmamıştır.
1. İbni Sina,
2. Usul i Ekyise,
3. Sarf i Osmani,
4. Güfte i Kamil,
5. Mer’aşi (Adap’dan Abdulvahap haşiyesi –
Arapçadır.),
6. Dini ve tarihi Mehakıb ı İmam ı AZAM
(Tercüme),
7. Kavaid i Arabiyye,
8. Manzume i Harb (İbn i Sina’dan tercüme).
Mustafa
Kâmil Efendi’nin eserleri elbette bu kadar değildir. Dini - tasavvufî içerikli (basılan) on üç dolayında eserinin varlığı
bilinmektedir.
Basılmayan
Eserleri
a. Zübde i Baharistan,
b. Hey'et i İslamiyye,
c. Tağlit i Galatat,
d. Risale i Yaiyye.
ÖLÜMÜ:
Maraşlı Mustafa Kâmil Efendi, 1924ylında ölmüştür.
----------
2 şiiri
1.
Bir kusur
işleyeni kalkma hemân te’dîbe
Uslanır
belki biraz sabr u sükûnet göster
Etmeden
bir işi evvelce güzelce tahkîk
Hakkı
maznûnda ne rıfk u ne huşûnet göster
----------
2.
Ey felek
kahreyleyip alemde har ettin beni
Bir gün
olsun etmedi hurrem nizar ettin beni
Genç iken
attın garip illerde bi zad ü vedad
Etmedin
bir lahza feyz i şefkatinle bari şad
Bilmedim
olmak nedir alemde aya ber-murad
Ber-murat
olmak meğer olmak imiş hep na-murad
Beslemek
tulu emel beyhudadır insan için
Mihnet-i
müzdad olur ettikçe ömrü izdiyat
Gördüğüm
zevke bedel her lahza bir nev-i keder
Dehre
gelmekten kederlenmek imiş maksat meğer
Bence
müsteb'ad iken bir gün olup etmek sefer
Bekliyorken
öz vatandan bari bir şafi haber
Çeş molup
her zerre cismimle eylerken nazar
Sevgili
kardaşlarım dünyadan etmişler güzer
Tir i hun
efşanla hun ahud olup piraneni
Kanla
dolmuş can verirken hake düşmüş dameni
Kıymadan
etmiş masumu hain Ermeni
Maraş'ın
derya yı hun olmuş bütün piraheni
Ah kim
şimdi garip oldum vatansız yarsız
Gurbet
ilde ağlarım aram-suz gam-harsız
Not:
Fotoğraf semboliktir.
----------
AÇIKLAMA
Maraşlı
Mustafa Kamil’in, “İbn-i Sina” adlı eseri, İranlı Kitapçı Hüseyin Efendi
tarafından, 1307 yılında İstanbul’da basılmıştır. Bu eser, İbn- Sina'nın kısa hayat hikayesinin ardından, İbn-i
Sina'nın Ruh hakkındaki kasidesi’ne yer veren Maraşlı Mustafa Kamil’in yorumundan oluşmaktadır.
İbn-i
Sina'nın hayatı ile ilgili olarak verilen bilgilerin farklı kaynaklar ile
karşılaştırılması, müellifin tanınması açısından önem taşımaktadır. İbn-i Sina,
mantık, tıp, matematik, felsefe alanlarında kendisine çok sayıda eser nisbet
edilen bir şahsiyettir. Burada açıklanan “Ruh Kasidesi”nin içerik bakımından
İbn-i Sina’nın bilinen bilgilerimiz ile karşılaştırılması, Maraşlı Mustafa
Kamil aracılığı ile bize aktarılan yorumların, İslam tasavvuf ve felsefesine
ait zenginliğe katkı yapacağı düşünülmektedir.
Maraşlı
Mustafa Kamil Efendi’nin, “İbn-i Sina” adlı eseri, İbn-i Sina’nın Osmanlıca
hayat hikâyesi ile Ruh Kasidesi ile ilgili Arapça beyitlerin ve Mustafa
Kamil’in Osmanlıca şerhlerinin günümüz Türkçesine kazandırılması ve kısaca değerlendirilmesi
tebliğimizin ana konusunu teşkil etmektedir. İbn-i Sina, tıp alanındaki önemli
çalışmaların yanı sıra, İslam dünyasında kendi döneminde yer alan metafizik
tartışmaları içinde de aktif olarak yer almıştır. İbn-i Sina’nın fizik ile
metafiziği birleştirici yaklaşımı, Aristo ve Eflatun arasında bir yere işaret
etmekte ve bu yönüyle İbn-i Sina katı bir tarafgirlikten uzak bir felsefeyi
temsil etmektedir. Maraşlı Mustafa Kamil’in eseri bize bu konuda farklı bir
perspektif vermektedir. Bu nedenle Maraşlı Mustafa Kamil ile ilgili yeni
araştırmaların yapılması büyük önem arz etmektedir. Kültür ve medeniyetin
taşıyıcıları fikir adamları, düşünür ve yazarlardır. Mustafa Kamil Efendi’nin,
İbn-i Sina adlı eseri, İbn-i Sina’nın kimler tarafından nasıl anlaşıldığı ile
ilgili bir birikimin, gün ışığına çıkmayan sayfalarını araştırmacılarının
hizmetine sunulması gerekir.
----------
KELİMELER
İcazetname:
İzin belgesi, onay belgesi. Diploma.
Şehadetnâme:
(İcazetname)İlimde ve yazıda tahsilini bitirenlere verilen şehadetnâme (belge)
yerine kullanılan bir tabirdir.
Müderris:
Ders veren. Profesör.
Tedrîse
Başlamak: Ders vermeye başlamak.
----------
KAYNAK
Uluslararası
Osmanlı Döneminde Maraş Sempozyumu 2012
1. Öğr.
Ayşe AMBAROĞLU - (Burak Bora Anadolu Lisesi)
2. Arş.
Gör. Esra KİRİK - (Sakarya Üniversitesi)
---------------------------------------------------------
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder