DİRGEN HATÇA

OZAN HATÇA / HATİCE BİNBOĞA
KİMDİR: Afşin'in kadın Ozanı olan 

Dirgen Hatça;  

Dirgen Ali'nin eşi, Ozan Dirgen

İsa Binboğa'nın annesi, ozan 

Mehmet Binboğa'nın 
nenesidir.  

DOĞUMU:  Afşin'de 1886 yılında doğdu.

ÖLÜMÜ: 12.12.1964 Tarihinde vefat etti.

        

------

ŞİİRİ

------

1. ÖĞÜNSÜN

Azrail yamacına oturur

Amelin kötüyse dilin tutulur

Ahbapların gayret eder götürür

Kabir sualini veren öğünsün

Yalan bu dünyanın sefası yalan

Ahreti düşünür kendini bilen

Beş vakti kazaya koymayıp kılan

Hakkın divanına duran öğünsün

Daima Allah’ın höffünü çeken

Ahiret için gözyaşın döken

Can cesetten ayrılıp ta çıkarken

Makamını görüp gülen öğünsün

Der Kaderim bulur muyum cenneti

Kıl namazı terk eyleme niyazı

Seçilirken Muhammed’in ümmeti

Sualsiz cennete giren öğünsün

Hatice Binboğa

------------

2. AĞIT

Beyimin büyük odası

Bu yıl yanmadı sobası

Eller yaylaya göçüyor

Issız Fakı’mın obası

İnce Fakı’m nişan atar

Mahammed’im yozun satar

Şu düzün ağası beyim

Dara düşmüş hapis yatar

Bir elim sofra yazardı

Bir elim fincan dizerdi

Yalan imiş yalan dünya

On beş işçimiz gezerdi

Çatal kapı büyük havlu

İçinde gö’ kıratı bağlı

Hele odasına bakın

Yedi mavzeri yağlı

Bir ocakta kuzu pişer

Bir ocakta kahve taşar

Tez gel benim beyim tez gel

İnsan eşiyle yaşar

İnce Fakı’m vurur kurdu

Mehmed’im bozar ordu

Lorşunlu ki benim beyim

Bütün ova buyur derdi

Bu ağıdı Ozan Hatice Binboğa, Antep Cezaevinde yatan Eşi Dirgen Ali için yazmıştır. 

-------

Torunu ozan Mehmet Binboğa bir yazısında şöyle şunları yazmaktadır:

Maraş Kuvayı Milliye Reislerinden Dedem Dirgen Ali Ağa, Kurtuluş'tan sonra yöredeki birtakım eşkıyaları temizler, üç oğlu ve beş yeğeniyle Antep Hapishanesine düşer; cezaevinden, "sevdiceğim" diye hitap ettiği Dadaloğlu'nun torunlarından karısı şair Haççe Hatun'a bir şiir yazar gönderir.Şiirin son dizesinde:

"Haççe'm senden karşılığını isterim" der, Haççe Hatun Dirgen Ali'nin mektubuna cevap verir:

*
Kaderin böyleymiş yoktur bahana
Karga hücum etti uçan şahana
Bir parmağın değişmezdim cihana
Beyimi konakta göreydim bir gün...

*
Beyim ile çok sefalar sürdüğüm
Misafire ağır yemek verdiğim
Kır atına gümüş takım vurduğum
Mahammed'im üstünde göreydim bir gün

*
Çifte gelinlerim yola bakıyor
Kırın kişnemesi bizi yakıyor
Fakı'm Dikenli'ye düşman çıkıyor
Mavzeri dalında göreydim bir gün

*
Fakı'm Mahammed'im yaktı özümü
Mahpus ettim yiğitlerin bazını
Beyim sağlık ile görsem yüzünü 
Çifte kurbanları keseydim bir gün

*
İsmail'i sizden aşağı görmem 
Abbas, Yemliiha'yı gönlümden silmem
Bin öğüt verseler birini almam
Dokuzun da burda göreydim bir gün...

------------------------------------------------------------------------

AÇKLAMA

DİRGEN ALİ VE HATÇA: Bir yaz, Yağlıca’da Çağsak Köyü Ağası Hasan ile Dirgen Ali’nin ailesinin göçü karşılaşır. İki göç aynı anda pınarlara yönelince ortalık karışır. Ali’nin ağabeyi Halil sopa darbesi ile yıkılır. Bu esnada Dirgen Ali, Hasan Ağanın ahraz oğlunu öldürür. Ali, kaçarak Kerevin Köyüne Hamit Ağa’ya sığınır. Kerevin, dağlık, Sivas sınırında bir köydür. Hamit Ağanın, Hacce (**) adında 17 yaşında bir gelini vardır. Hacce, Maravuz Köyünde Kalenderlerdendir.

KAN DAVASI: Hatça, ağabeylerinin densizliği nedeniyle, kan karşılığı olarak Hamit Ağanın oğluyla küçük yaşta evlendirilmiştir. Hamit Ağa’nın hastalıklı oğlu bir türlü gelişmemiştir. Çocuk sayılır. Hatça, gelişmiş 17 yaşına basmıştır.

Hatça, Ali’ye vurulur, âşık olur. Hatça, Ali’nin de hoşuna gider ama Ali “nankörlük etme” diyerek nefsine hakim olmaya çalışır. Sivas müfrezesi, Kerevin’de Ali’yi yakalar. Ali yakalandığında,  Hatça; “Seni bekliyorum” der.

Ali, Sivas Paşası, Reşit Akif Paşa’nın maiyetinde 2 yıl geçirir. İki yılın sonunda tahliye olur.

Ali tahliye olur olmaz, Kerevin’e Hamit Ağa’ya misafir gider. Gece, Hatça’yı alıp ovaya iner. Neticede, Hamit Ağaya 150 koyun ve 50 büyükbaş hayvan verilerek sulh sağlanır.

Ali ile Hatça’nın evliliğinden:  Zülfiye, Muhammed, Fakı, Dudu, Ayşe, Nazife, Aslan, Hasan ve İsa  dünyaya gelir.

------------------------------------------------------------------------

NOT: "Hatice" adının Maraş yöresinde söyleniş şekli: HATÇA'dır.