YOKSUL OZAN

"Çok muhterem sayın hocam sen bize

İlmihalde açan güllerden anlat

Bağışla ricamız şöyle ki size

Anlayacağımız dillerden anlat

Tekbir alıp durduğum da ka'deye

Gözlerimi bakacağım nereye

Dikkat etmem gerek acep kaç şeye

Nasıl bağlanacak ellerden anlat"

KİMDİR: Karac’oğlandan sonra yörenin güçlü ozanlarından olduğu söylenir.

---------------------------------------------------------------

ASIL ADI:  Durdu Mehmet Yoksul.

Halk Ozanı

DOĞUMU :  1923 Yılında Maraş’ta doğdu.

ÖĞRENİMİ: Maraş’ın tanınmış simalarından Seydihan Hocadan Kur’an ve fıkıh dersleri aldı.

İLK / ORTA: İlerleyen yıllarda aileye maddi katkıda bulunmak amacı ile çalışmak zorunda kaldı. Okula devam etmeden, ilkokulu ve ortaokulu sınavlara girerek tamamladı.

ÇALIŞTIĞI ALANLAR: Köşker çıraklığı, tarlada çalışmak ve ekin biçmek, kilim dokumak gibi işleri başarıyla yaptı.

ASKERLİK: II. Dünya Savaşı  yıllarında (Ekim / 1942 ) alındığı askerlikten  1945 yılının  baharında  terhis olur.

Askerlik sonrası, Maraş Belediyesinde ve Orman İşletme Müdürlüğünde memur olarak çalıştı.

EDEBİ HAYATI: Değişik konuları içeren şiirleri,  Maraş’ta çıkan gazetelerde yayınlandı. İlerleyen yıllarda yazar Şevket Bulut’un yönlendirmesiyle Kilis’te basılan gazetelerde yazdı ve yörenin âşıkları ile atıştı.

GÖREVİ: Maraş Belediyesinde çalışırken Başkan Ali Kısakürek’in istediği bir şiiri yazmadığından Başkan ile ters düştü ve işi bıraktı.

Ali Saim Emirmahmutoğlu’nun aracılığı ile 1953 yılında Orman İşletme Müdürlüğünde, Ormancı olarak başladığı işini 1960 ihtilaline kadar sürdürdü.  16 Haziran 1960 tarihinde görevine son verildi.  3 Yıllık işsizlikten sonra 1963 yılında ihtilal valisi Orhan Akbay’ın aracılığı ile yeniden işe başladı.

EMEKLİ: 1978 Yılında emekli oldu.

UZUN YILLAR: Artık daha çok zamanı vardır. 1978 Yılı ila 2012 yılı arasında 34 sene gibi ömrün yarısı kadar uzun yıllar vardır.  Siyaset ve kavga şiirlerini bırakmış gibidir.  Bu uzun yılları, din dışına sapmadan, hatta din eksenli, daha yumuşak, sevda şiirleriyle, güzelliklerle değerlendirmenin gerektiğini anlar.

“Adem’i topraktan yaratan Allah

Şu kızı kaymaktan baldan mı yaptın

Kudretin büyüktür bilirim vallah

Yanakta benini halden mi yaptın”

MEDENİ HALİ: Evli, dört kız, iki erkek olmak üzere altı   çocuk  babası.

ÖLÜMÜ: 23 Kasım 2012 Tarihinde Maraş’ın Doğukent Mahallesinde vefat etti.

ESERİ: 245 Şiirden meydana gelen,  “Durdu M. Yoksul (Aşık Mahfuzi) Hayatı ve Şiirleri” kitabı mevcuttur.

OZANLIĞINI NEREDEN

VE KİMDEN ALDI (1)

15/16 yaşlarına geldiğinde düşündürücü bir rüya sonrası kendine Hak’tan ozanlık veridi. Bununla ilgili şiirinin ilk dörtlüğünü buraya, tamamını da aşağıya alacağım.

Oturmuş birkaç pir beni görünce

Sallayın şuna bir pençe dediler

Ne kusur işledim diye sorunca

Selam ver hele bir önce dediler

------------------

şiirinden örnekler

1.

yunus'ca

Hasta iken yoklamaya

Gelen dostlarım sağolsun

Dostluk kıymetin yürekten

Bilen dostlarım sağolsun

Dostlukla yumuşar havalar

Gül gülşen olur ovalar

Sağlımıza dualar

Kılan dostlarım sağolsun

Fanidir bu dünya âlem

Gönül alır tatlı kelam

Gelemeyip sevgi selam

Salan dostlarım sağolsun

Eşim dostum ve helâlım

Hastayım kalmadı halım

Ben gidersem sağ salim

Kalan dostlarım sağolsun

Dost vardır gam keder siler

Dost vardır dert bela diler

Gördüğünde yüze güler

Yalan dostlarım sağolsun

Varlıkta ya da yoklukta

Bollukta yahut darlıkta

Yaşamın tadın dostlukta

Bulan dostlarım sağolsun

Der YOKSUL hoş dinle kardaş

Dostlar ile eyle haldaş

Şu deli gönlüme yoldaş

Olan dostlarım sağolsun

-----

2.

sayın hocam

Çok muhterem sayın hocam sen bize

İlmihalde açan güllerden anlat

Bağışla ricamız şöyle ki size

Anlayacağımız dillerden anlat

Tarif et abdesti öğret gusülü

Memnun et Allah'ı en son Resulü

Bellet bize İslam’daki usulü

Mevla’ya ulaşan yollardan anlat

Biliyoruz zaten haramı horu

Aklımız almıyor söyleme zoru

Anamız öğretti cahimi koru

Firdevs ırmağından sellerden anlat

Kuran İncil Tevrat Zebur baş tacım

Bütün dertlerime bunlar ilacım

Sünnet vacibe farza muhtacım

Derdime şifalı hallerden anlat

Öylesini de ki gönlümün pasın

Gidersin içimden cehalet yasın

Şu zalim nefsimi sustursun sesin

Tutabileceğim dallardan anlat

Tarif eyle şu beş vakit namazı

Bellet sünneti vacibi farzı

Bize gerek olan namazın tarzı

Rüküye eğilen bellerden anlat

Tekbir alıp durduğum da ka'deye

Gözlerimi bakacağım nereye

Dikkat etmem gerek acep kaç şeye

Nasıl bağlanacak ellerden anlat

Hele de ka'dede nasıl durayım

Secdeye kaç uzuv üzre varayım

Namaz sonu nasıl selam vereyim

Ayak baş burun diz kollardan anlat

Der ki YOKSUL dileğimizi özetle

Cemaati şöyle bir süz gözetle

Allah'ın cenneti dolu nimetle

Yürek soğutacak yellerden anlat

Mayıs/2001

------

3.

sakın ola

Sakın nefsim seni yoktan

Var edeni unutma ha

Milyarlarca zerrecikten

Yaratanı unutma ha

Bir'dir Bir Allah'ı tanı

Düşün olmadığın anı

Senden binlerce insanı

Türeteni unutma ha

Fikir et alemi görüp

Çok düşün azıcık durup

Zerrecik suya can verip

Ser edeni unutma ha

Gurur kondurma serine

Bak mahlûkatın türüne

Seni sen gibi birine

Yar edeni unutma ha

Bu YOKSUL'U dinle emi

Kesme kardaştan selamı

Gururluya Cehennemi

Yer edeni unutma ha

    Haziran / 2005

------

4.

Allah'a şükür

Bu gün de verdin rızık

Yedik elhamdülillah

Rabbimize çok şükür

Dedik elhamdülillah

Ana baba Müslüman

Doğduk elhamdülillah

İki cihan nuruna

Uyduk elhamdülillah

Adları Ahmet Mahmut

Koyduk elhamdülillah

Habibine salâvat

Sunduk elhamdülillah

Kur-an'ına inandık

Kandık elhamdülillah

İnanç ırmaklarında

Yunduk elhamdülillah

Der YOKSUL Mevla'm seni

Andık elhamdülillah

Rabbı'm Sana kul olduk

Kaldık elhamdülillah

       Kasım/2006

-----------------------------------

AÇIKLAMA

YOKSUL OZAN

Yıl: 2012.

Mevsim: Bahar.

Yer: Doğukent.

Vakit:  Öğle sonrası.

Söyleşi yapmak için Yoksul Ozan'ın evinde buluyorum kendimi. Üstat 160 metrekarelik bu evde dul kızıyla birlikte yaşıyor.

Aslında daha önce de çok kere anlatmıştı bana yaşamını ve şiir hakkındaki görüşlerini. Ama bu kadar geniş tutmamıştı yelpazeyi. Beni ilgilendiren kısımları (uzun askerlik anılarını, siyasi görüşüne ilişkin anlattıklarını, ormancı iken at sırtındaki serüvenlerini vs. anlatacak değilim.)  yazacağım.

Ama şimdi ikimiz de daha donanımlıyız. Bende kalem kâğıt ve fotoğraf makinesi. Onun elinde kitabı ve dilinde aralıksız konuştuğu şiirleri.

ÖĞRENCİ: “Öğrenci olarak 30/40 kişiydik,” diyor ozan “öğrencilik yıllarım; erginlik çağı öncesi başladı.  Maraş’ın tanınmış simalarından Seydihan Hocadan Kur’an, fıkıh vs. dersleri alıyoruz. Hep hocanın evindeyiz. Çıkamıyoruz, başka yerlere gidemiyoruz. Çok şeyin suç olduğu gibi öğrenim de suç. Hem de büyük suç. Camilerin atlar için ahır yapıldığı yılları, Allah demenin yasak olduğu yılları yaşıyoruz.”  Ahh, diyor ozan, içini çekiyor. Yüzü bana bir garip görünüyor.

Ne oldu üstadım diyorum. Ozan anlamlıca bakıyor.

"İnsan nankörmüş, diyeceğim ama dilim varmıyor. Şunu diyebilirim: İnsan, yaşadıklarını çabuk unutuyor."

Ekliyor sonra:

"Bir sabah ders için vardığımızda, hocayı kan bere içinde yatakta bulduk. Suçu: Ders verdiği için zamanın jandarması tarafından uyarı için tartaklanmış. Kitaplar ve Kur’an sayfaları yere saçılmış.

Gelin kuzularım diyor, hocam.

Hocanın başına toplanıyoruz. 

Ben bu yataktan çıkacağa benzemiyorum, diyor hoca, eşe dosta selam söyleyin. Bana haklarını helal etsinler. Sizlere dini öğrettiğim için beni bu hale getirdiler. Sizlerden bir isteğim var: İsteğim, öğrendiğiniz gibi yaşamanızdır. Bir de vasiyetim var: Bir gün gelecek, bu şeytanlara karşı duracak bir güç çıkacak. Bu gidişe dur diyecek.  Kim ki, (kendisine bir harf öğrettiğim biri) o yıllara erişir,  o gurubun içinde bulunmaz, o kutsal toplumu desteklemezse kendisine hakkımı helal etmem, din günü iki elim yakasında olur."   

"1923 doğumluyum, diyor Üstat. Talebeliğimin 13 ila 15 yaşlarında iken geçtiğini tahmin ediyorum. Yani,  1933 / 1935 yıllarında öğrenciydim. 

Öğrenciler arasında Memidik Ali’nin oğlu da vardı. O, hocamın vasiyetini tutmadı. O zalimlerin safındayken öldü. O, camileri at barınağı yapanların safında..."

"Hocamın vasiyetini yıllarca korudum. Oh olsun! O günler geldi."

Üstat, gözleri bir noktada, gülümsüyor. Belli ta öğrencilik yıllarına (75 sene öncesine) gitmişti. Mırıldanıyordu: “Bir güç çıkacak bu gidişe dur diyecek. Kime elif ya da be öğretmişsem, bu gidişin durdurulması için çalışmayana hakkımı helal etmem.”

DİLE KOLAY,

SEVGİLİYİ GÖRMEK

İÇİN 40 YIL BEKLEDİ

“Nerede ne zaman bulurum dedim

Kırkında görürsün anca dediler”

Ozana, düşünde sevdalısı gösterilir. Varlığı tanımlanamayan güçler, bir kadeh iksir içirir. Uyandığı zaman aşk başlar, bu yarı sarhoş hayat ozanı mezara kadar bırakmaz.

Yoksul Ozan 75 sene öncesine gidiyor:

"Erginlik yaşı sonrası. Düşümde, üst kata çıkardılar. Burada, birkaç pir vardı. Oturmuşlardı. Sanki bir sofradaki gibi.  Beni getiren olsa gerek, bir testi şarabı ortaya koydu. Tas doldurulup bana içirildi. İçimde yangın başladı. Yangın uyanınca da devam etti.

Şimdi bile artarak devam ediyor.

İçirilen bu iksir sabahı,  söylediği deyişle her şeyi anlattı.    

-----

5.

DÜŞ MÜ HAYAL Mİ

Oturmuş birkaç pir beni görünce

Sallayın şuna bir pençe dediler

Ne kusur işledim diye sorunca

Selam ver hele bir önce dediler

Selamünaleyküm çöktüm diz üstü

Koydular ortaya bir kuplu testi

Birisi el sunup doldurdu tastı

İçirin aşk için gence dediler

Elimi bağlayıp divana durdum

Söylenen sözlere kulağım vurdum

Od düştü bağrıma atların sordum

Acaba biz kimiz sence dediler

Dedim ki vallahi tanıyamadım

Kırıldı kökünden kolum kanadım

Âşıklar seline karıştı adım

Takıldı döşüne kanca dediler

Bir resim çıkardı koynundan biri

İnci diş gül yanak gözleri huri

Sana yar eyledik bak şu esmeri

Yakıştı bülbüle gonca dediler

Aşk sardı içimi düştüm bin derde

Zerrece bir canım kalmadı serde

Dedim ki adı ne mekânı nerde

Çok uzak bir bağda gonca dediler

Der YOKSUL bu dertle ölürüm dedim

Lütfedin sizlerle gelirim dedim

Nerede ne zaman bulurum dedim

Kırkında görürsün anca dediler

“Yani kırk sene sonra. Şimdi  15 yaşındayım. Sevgili şimdi nerede acaba.  Hayır, o henüz doğmadı.  Ne zaman nerede doğacak.  Henüz, sene: 1938. 40 sene bekleyecek  miyim, diye düşündüm. Aradan seneler geçti.  Çoluk çocuğa kavuştum.    Ama o bana gösterilmedi henüz. Seneler önce, düşümde pirler tarafında gösterilen fotoğrafı yüreğime kazıdım. Sevgilinin resmi hep benimle idi. Benimle uyudu, uyandı, gezdi geldi, düştü ve kalktı. Resmi kazıdığım yüreğimden bir gün olsun çıkarmadım. Akşamları, olmayan, hayali resme baktıktan sonra uyudum.

Seneler ne zor geçiyor.  40 senenin dolması beni daha da heyecanlandırıyor.

Serin bir akşam öncesi kente indim. Yönüm evime doğru. Üzerimde ormancı elbisem vardı. Bir Cuma günü ikindi sonrası olsa gerek. Atta iken gerimden bir ses duydum. Ses şimdi daha da net.  Biri bana ‘emmi’ dedi.      Üstadımın o şirini hatırladım.(Ozan Karac’ğolan’ı örnek alarak büyüdü. Karacaoğlan’ın kitabını 15 yaşından beri elinden düşürmedi.)   Döndüm, baktım o. Hemen resme müracaat ettim. Olmayan resmi (kafamdan) çıkardım. Tekrar tekrar baktım. Evet o. Artık 55 yaşındayım. 40 sene taşıdığım fotoğrafı yerine (kafama) yerleştirdim. Başım döndü, nerede ise attan düşecektim. (1978)

İşte kırk sene sonrası düşümün. Şöyle bir hesapladım, evet kırk sene sonrası. Biliyordum zaten bu sene buluşacağımızı.

Terzide çalıştığını söyledi. Biraz ağır gider misin, dedi, gülümsedi. Neden yavaş gitmemi istiyor, diye düşündüm.  Belli, çevrenin kem gözlerinden ürküyor, korkuyordu. Sığınacak birini arıyordu sanki.  Buldu işte. Ben de buldum 40 sene aradığımı. Hani eskilerde liseli kızların giydikleri forma vardı. ‘ Mavi üzerine beyaz/ Saçı dalgalanmış biraz’ Ama hayır, evet, mavi üzerinde beyaz  çizgileri olan bir  formaydı giydiği. O bir kez daha ‘emmi’ dedi. Ben de ona ‘ana’ dedim. O günden sonra hep ‘ana’ dedim  ben de.  Nedense ona şehvetle bakmam yoktu. Hep şevkat vardı arada dolaşan. Günden güne de şevkat arttı.

Yıllar ilerledi, ona sevdadan söz etmedim. Evlenme çağında ona maddi destekte bulundum, evlenmesine yardımcı oldum. Bir oğlu oldu. Benim adımı koydu. Oğlunu adımla çağırdı.  Adını hiçbir zaman, hiçbir kimseye söylemedim", diyor.

‘Bana da mı, söylemezsin,’diyorum.

90’a merdiven dayayan yaşlı ama içi genç kalan ozan gülümsedi.

‘ Kimseye söylememen, yazılarında kullanmaman şartıyla ileride söyleyebilirim,’. dedi. (Dedi ama ömrü yetmedi. Bunları, yılın baharında söyledi. Sonbaharında da, hadi eyvallah, Allah’a emanetiniz, dedi ve gitti. )

Durdu Yoksul ile  ortak yanımız vardı. YOKSUL OZAN adını ben verdim ona. Bu yılın (2012) içinde Onunla uzun bir söyleşi yatım.

Eve geldiğimde hayıflandım. Güzel söyleşi boşa gitti.  Boşa gitti çünkü eve gelince öğrendim gerçeği. Ferit, makinanın sesini kapattığından görüntüler sessizdi.

 Sene; 1950'li yıllar. Durdu Yoksul ormancıdır. At üzerinde dağlarda gezerken yolda bir kağıt parçası görür. Kağıdın ön yüzünde  zamanın başbakanı Menderes'in fotoğrafı, Maraş'a geleceğine dair anons ve Maraş'lı ozanların şiirlerinden oluşan bir antoloji kitabının reklamı var.  Arka yüzünde de kendinin iki şiiri var.