KİMDİR: Düşünür-İslam Gizemcisi – Sofi.
• Beyazıt’taki
Küllük Kahvehanesinde, Beyazıt Devlet Kütüphanesindeki odasında ve yaz aylarını
geçirdiği Çengelköy’deki Sultan Vahdeddin Köşkü’nde kabul edip sohbet yoluyla
kişileri irşat etmiştir.
Tarikat silsilesi Ahmed Amiş
Efendi, Ömer el-Halvetî, Bosnalı Mehmed Tevfik Efendi vasıtasıyla
Halvetî-Şâbânî tarikatının Kuşadası kolunun pîri Kuşadalı İbrâhim Efendi’ye
ulaşır. Küllük Kahvehanesinde yaptığı sohbetlere: Evrenoszâde Sâmi Bey, Mustafa
Efendi Hasan Nevres, Miralay Hilmi Şanlıtop, Muzaffer Ozak, Mehmed Ali Yitik,
Vehbi Güloğlu, Fethi Gemuhluoğlu gibi müridlerinin yanı sıra Babanzâde Ahmed
Naim Bey, Muhiddin Raif, Neyzen Tevfik, Abdülbaki Gölpınarlı gibi dönemin
önemli şahsiyetleriyle üniversite öğrencileri katılmıştır. Özellikle Mevlânâ ve
Meŝnevî konusunda Ahmed Tâhir Efendi’den istifade eden Abdülbaki Gölpınarlı’nın
birkaç defa ona intisap etmeyi istediği, ancak onun bunu kabul etmediği
bilinmektedir.
----------------------------------------------------------------------
SOYU:
Babası, Meraş Vilayet katibi, Berberzade Mehmed Nafi Efendi, Annesi; Hızan
oğlularından Esma hanımdır.
DOĞUMU:
1881 veya 1882’de Maraş’ta doğdu. Çocukluk ve gençlik yılları, Maraş’ta geçti.
ÖĞRENİMİ
İLK TAHSİLİ: İlk
ilim tahsiline Maraş’ta başladı. Gençliğinde Duruş Efendinin
sohbetinde bulundu.
ORTA:
Daha sonra ilim talebi için, Kayseri’ye gitti. Burada Medresetül Ula’yı bitirdi.
YÜKSEK ÖĞRENİM: Hüseyin
Avni ve Yusuf Bahri adındaki arkadaşları ile İstanbul’a gitti. Medresetül
Kuzat’a kaydoldu. Bu arada medreseden, Darûl Funun’a çevrilen
Üniversitenin de ilk talebeleri arasında oldu.
SINIF ARKADAŞLARI: Ömer
Nasuhi Bilmen ve Bekir Hakî Yener’di. Bu esnada; Gümüşhaneli Ahmed Ziyauddin
Efendi’den Nakşi hilafeti ve Kuşadalı İbrahim Halveti’den, Halvetiye hilafeti
aldı.
HOCASI: Fatih
Türbedarı, Ahmed-i Amiş Efendiye intisab etti. Kısa sürede seyr-i sülukunu
tamamlayıp Hilafet-i Tamme ile şereflendi.
GÖREVİ VE YAPTIKLARI:
1. Birinci
Cihan Harbinde, askerliğini Kafkas cephesinde 3. Ordu Komutanı Vehip Paşa’nın
yanında hukuk müşaviri olarak tamamladı.
2. Bu
arada 1915-19 arasında Sivas/Suşehri kadısı ve kaymakamı olarak görev yaptı.
3. Daha
sonra İstanbul’a gelerek, bir yanda Ayasofya Camii imam ve hatipliği yaparken,
4. Diğer
yandan, Süleymaniye Kütüphanesi tasnif heyeti azası oldu.
5. Bu
esnada mürşidi Ahmed-i Amiş Efendi 9 Mayıs 1920’de vefat etti. Yerine baş
halifeleri, Kayserili Mehmed Tevfik geçerse de, onun da 26 Haziran 1927’de
vefatı üzerine Halvetiyye tarikatı postuna oturdu.
6. Ayasofya
camiindeki görevi 24.11.1934’de Ayasofya müze oluncaya kadar devam etti.
7. 1941’de
Beyazid kütüphanesinde Hafız-ı Küttaplığa (Kütüphane Müdürlüğüne) getirildi.
8. Bu
görevle birlikte, Sultan Ahmed ve Nuriosmaniye Camilerinde vaaz etmeye başladı.
•
AYASOFYANIN SON İMAMI: Ayasofya’nın
son imam ve hatibi oldu.
EVLİLİK: 1936’da
49 yaşındayken, Behice hanımefendi ile evlendi.
DİPLOMALAR: Sahip
olduğu hukuk, fen ve ilâhiyat diplomalarının kendisine tasavvuf yolunda hiçbir
faydası olmadığını söyler.
EMEKLİ: 1951’de
emekliye ayrıldı.
ÖLÜMÜ: Dostlarına yaptığı ziyaretlerinden
birinde, Nisan 1954’te, Sahaflar Şeyhi Muzaffer Ozak hocanın dükkânından
çıkarken ayağı kayar ve uyluk kemiği kırılır. Üç ay sonra mide kanaması
geçirip, Haydarpaşa Numune Hastanesine yatırılır. Üç gün sonra da 10.7.1954
tarihinde gece yarısı Hakkın Rahmetine kavuşur.
MEZARI: İstanbul Fatih Camii
haziresindeki, Mürşidi, Ahmed-i Amiş Efendinin kabri yanına defnolundu.
ESERLERİ
1. 131 Vecizesi, Muhabbet
Üzerine adlı kitapta yer almaktadır. Burada ayrıca mensuplarından
Ömer Lutfi Toygar’a yazılmış on beş mektubu da bulunmaktadır.
2. Yirmi dört vecizesiyle
bazı mektuplarından seçme parçalar Abdullah Kucur tarafından yayımlanmıştır.
3. Üstadı Ahmed Amiş’in
methine dair Farsça bir manzumesiyle Sultan Ahmed ve Nuruosmaniye Camilerinde
verdiği bazı vaazlarından derlenmiş bir metnin bulunduğu kaydedilmekteyse de
bunlar henüz yayımlanmamıştır.
-----------------------------------------------------
AÇIKLAMA
Ahmed Tâhir Efendi’nin: “Resûlullah Allah’ın
harem dairesidir; insan bir ağaca benzer, kökü Allah, gövdesi Muhammed,
yaprakları da kendisidir; kişi çalışarak köküyle gövdesini bulmalı; mükevvenat bütün
ayrıntılarıyla beraber insanın kendisinde mevcuttur, sahibi de beraber; insanda
aşk-ı ilâhî o kadar fazla olmalı ki ateşi yakmalı” gibi irfanî anlamlar taşıyan
sözleri vardır.
-----------------------------------------------------------------------
KELİMELER
Gizem: Sır / bilinmeyen şeyler, esrarengizlik
Gizem: 1. Duyuları aşan; usumuzun doğal
durumunda, varoluşu ve özü bize kapalı, saklı kalan şey. 2. Doğaüstü inanç
doğruları.
Gizemcilik: 1. Aklın
yetmediği alanlarda ve özellikle Tanrı kavramında, gerçeğe gönül yoluyla veya
bir irade zorlayışıyla ulaşılabileceğini kabul eden felsefe ve din öğretisi,
mistisizm.
Tinsel tutum ve düşünüş; yaşama doğrultusu
olarak: 1- Karanlık, gizemle yüklü olana duyulan aşırı eğilim. 2- Açık olmayan,
gizemsel düşünme biçimi. 3- Tanrısal sezgi yoluyle, algılanamayan doğaüstü
gerçekleri yaşama. 4-Tanrı'ya erişme çabalarının tümü. 5- Yüksek bir gücü
kavramak ve eylemlerini bu güce göre düzenlemek için gerçekliğin üstüne
yükselme eğilimi.
Mekteb-i Nüvvab / Medreset ül Kudât: Kadı ve
kadı vekilleri yetiştirmek amacı ile açılmış okullar. (Şimdiki,
Hukuk Fakültesi) Bu okullar, Muallimhane i Nüvvab olarak 1853 Yılında açıldı.
1884 Yılında Mekteb-i Nüvvab olarak ismi değiştirildi. 1911 Yılında adı yeniden
değiştirilerek Metresed ül Kudât yapıldı.
Mükevvenat: Yaratıkların hepsi, kâinat
mevcudat
Şehadetnâme / İcazetname: İlimde ve yazıda
tahsilini bitirenlere verilen belge, diploma yerine kullanılan bir tabirdir.
Tezkere: Bir iş için izin verildiğini bildiren resmî
kâğıt.
Mevleviyyet : 1.
Bilgelik 2. Müderrislikten sonra gelen ilmiye sınıfından oluş. 3.
Eyâlet kadılığı; yani, bir eyâletin bütün hukuki ve kazai işlerine bilfiil bakan
kadı. "Mevâli" de denir.
-----------------------------------------------------
KAYNAK: Nihat
Azamat’ın TDV İslâm Ansiklopedisindeki yazısından yararlanılmıştır.
----------------------------------------------------------------------
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder