ŞEM’Î

MESLEĞİ: Ozan – Tarihçi – Hukuk Adamı. (1)

YAŞADIĞI ASIR: 19. Asır.

DOĞUMU: 1808 Yılının 8 Mayısında  Maraş’ın Divanlı Mahallesinde doğdu.

ASIL ADI: Mehmed Şem’î Efendi.

SOYU: Hacı Mehmet  Memiş adlı bir kişinin  oğludur. Aslen

Maraş’ta yaşamış  sâdât-ı meşâyihden (2) Seyyid  Nimetullah-ı Kirmanî (3)  Ahfadındandır (torunlarındandır).  Maraş’ta ünlenmiş Meşrebzadelerden birine damattır. Bu nedenle, Meşrebzâde damadı diye bilinir.

ÖĞRENİMİ:  İlk bilgileri Maraş’ta edinmiştir. Gençliğinde Arapçaya çalışmıştır. Eğitimini geliştirmek için 1826 yılının baharında İstanbul’a gitmiştir.

NİŞANLANDI: 1831 Yılının Eylül ayında nişanlandı,

EVLENDİ: 1832 Yılının Ocak ayında evlendi.

GÖREVİ

1. İstanbul’da, Mahmutpaşa Mahkemesinde çalıştı.

2. 1829 Yılında İzmir’de,

3. 1831 Yılında Ödemiş’te,

4. 1833 Yılında Tophane i Amire’de çalıştı.

5. Aynı yıl, Edirne müderrisliğine getirilmiş daha sonra da Maraş mevleviyyetinde bulunmuştur. Şem’î, Anadolu ve Rumeli’nin birçok yerinde kadılık yaptıktan sonra Anadolu ve Rumeli Kazaskerliklerinde de bulunmuştur. İstanbul’da îtâm müdürü olmuş. Bir aralık İzmir mevleviyyeti pâyesine (büyük kadılık) nâil olmuş.

6. Evlendikten sonra Edirne RUUS’uyla ödüllendirildi.(4)

7. Kayseri’de,

8. Rumeli Kazaskerliğinde göevlendirildi. 

ÖLÜMÜ: 27 Kasım 1883. (5)

ESERLERİ

1.

Esmaürül Hadaik. (Peygamberin, Osmanlı devlet adamlarının yaşam öykülerini içerir.)

2. Şemi’nin Gülistan Şerhi isimli, basılmamış eserinin olduğu da bazı kaynaklarda geçer.

-------

4 GAZELİ

1.

Suziş i firkatle çeşmim eşk i hun bar ağladı

Ahu zarımdan temevvüclendi ebhar ağladı

Dehri seylab eyleyen baran sanma ey peri

Halime rahm eyleyüp çerh i sitemkar ağladı

Sine i sad pare i hicranı gördükde o dem

Kendi derdinden geçüb bimar ı naçar ağladı

Nale vü efganla ser - geştedir aramı yok

ŞEM’İ asa dide i hunab ı her -  bar ağladı

2.

O mahın tal’atından mihr’ ı taban haclet etmişdir

Leyalide anın çün ihtiyar ı uzlet etmişdir

Niyazı dam ile sayd oldu ol ahu meniş amma

Gönül deşti şikare cellb içün çok himmet etmişdir

Karin i iltifatı yar ile mağrur olan elbet

Emel arz ile küstahane tavra  cür’et etmişdir

Nice uşşakı neyli lutfi vasliyle edüp ihya

Bizi bir nım ı nigahı  i’taber hasret etmişdir

Heva yı aşk ile suz u güdaz olduğu içün bari

Beher şeb bezme ŞEM’İ  zinet i cemiyet etmeşdir

3.

Râzıyım her ne kılarsa bana serv-i semenim

Dest-i cevri ile sâd-pâre kılarsa bedenim

Bana kasdetmeye âr eylemiş ol sîm-tenim

Varayım yalvarayım boynuma takıp kefenim

Hulle-i Cennet olursa çekeyim çâk edeyim

Dahi vuslatda bana hâil ola pîrehenim

As beni zülf-i dil-âvîzine berdâr olayım

Çekeyim pâdişehim kendi elimle resenim

ŞEM’Îyim gûşe-i mey-hâneyi vermem felege

Gülşen-i bâg-ı İremden bana yegdir vatanım

4.

O meh-rûnun gönülde hâl-i anber-fâmı kalmışdır

Derûn-ı sîne içre dâg-ı hicr-i şâmı kalmışdır

Miyân-ı mû-miyânı kîl u kâle oldu çün ba’is

Dehân-ı tenginin bir nokta-i îhâmı kalmıştır

Visâl-i îd içün çokdan çeker dil-sûz-ı hicrânı

Kadem-bûs-ı visâle ermege bayramı kalmışdır

Nukûd-ı ömrü Ca’fer eylemiş ihsâna sarf ammâ

Kitâbet zîb-târih olmuş ismi nâmı kalmışdır

Bu bezm-i âlemin câm u ayagı olmuş işkeste

Neşât u neşesi gitmiş mey-i âlâmı kalmışdır

Şarâb-ı câh u ikbâli ile ser-mest ü medhûşun

Humâr-ı câm u gamla bâde-i ser-sâmı kalmışdır

Çerâg-ı ŞEM’İ tâbân oldu bezme lîk pervâne

Fetîl almış yanar ne sabr u ne ârâmı kalmışdır

------------

AÇIKLAMA

(1) İstanbul Üniversitesi Kütüphanesinde bulunan bir mecmuadan yola çıkarak, hakkında bilgi edinmek mümkündür. Mümkündür, çünkü Mecmuayı Eş’ar isimli bu belgede ŞEMİ’nin el yazısıyla yazılmış  şiirlerinin yanında, çocuklarının doğumu, ölüm gibi benzeri olaylar, her şeye kendisi tarafından düşülen tarihlere de yer verilmektedir.

(2) Sâdât-I Meşâyihden: Resûlullah'ın soyundan gelen şeyhlerden.

(3) İÜ. Kütüphanesindeki Eş’ar isimli mecmuada, Fatin Efendi’nin Tezkiresine aldığı bir metin vardır. Ozan kendisiyle ilgili konuyu Eş’ar Mecmuasına aktarmıştır. Bu kaynağa göre, ŞEM’İ, Hazreti Hasan soyundan gelen ve 1411 yılında Maraş’ta vefat eden Seyit Nimetullah Velinin torunlarındandır.

 

 (4) RUUS’un Anlamı:   1- Vezir, beylerbeyi, timar ve zeamet sahipleri dışında kalan bütün devlet görevlilerine verilen görev kâğıdı.  2- Medrese öğrenimini bitirip sınavı başaranlara verilen diploma.

(5) Kabri,  Üsküdar Atik Vâlide Camii mezarlığındadır.

---------------------------------------------------------